شرکت سایپا که طی سال‌های متمادی عمده فروش خود را مدیون محصول اقتصادی به نام پراید بود، در سال‌های آخر دهه ۸۰ خورشیدی تصمیم گرفت محصول جدیدی بر اساس پلتفرم پراید تولید کند که نتیجه کار به یک خودروی اقتصادی با نام تیبا منجر شد. در حال حاضر پلتفرم و اتاق تیبا مبنای توسعه محصولات اقتصادی سایپا قرار گرفته و مدل‌های گوناگونی نظیر ساینا، کوییک، اطلس و سهند از دل آن بیرون آمده است.
کوییک یک هاچ‌بک کوچک شهری است که شرکت سایپا در حوالی سال ۹۶ آن را رونمایی کرد که طی این سال‌ها تیپ‌های مختلفی از این خودرو با تغییرات جزئی به بازار آمدند، اما از لحاظ فنی و هزینه‌های نگهداری همگی تقریبا تفاوتی با یکدیگر ندارند.
یکی از مهم‌ترین فاکتورهای خرید و انتخاب یک خودروی اقتصادی و یا به طور کلی هر خودرویی با هر بازه قیمتی، هزینه‌های نگهداری شامل هزینه‌های ثابت و متغیر مالکیت یک خودرو است که به‌ویژه در محصولات اقتصادی برای مالکان با توان مالی پایین‌تر بسیار مهم تلقی می‌شود.
فرض کنید شما توان خرید یک خودرو را دارید اما از پس هزینه‌های نگهداری شامل سرویس‌های دوره‌ای، خرید قطعات یدکی و تعمیرات آن برنمی‌آیید؛ بنابراین به احتمال زیاد از خرید چنین خودرویی صرف‌نظر خواهید کرد و پس از فروش خودرو سراغ محصولاتی می‌روید که توانایی نگهداری آن‌ها از لحاظ مالی را داشته باشید.
با توجه به اهمیت موضوع، بهتر است به بررسی جزبه‌جز هزینه‌های نگهداری خودروی پرفروش کوییک بپردازیم تا مشتریان نسبتاً پرشمار این خودرو بابت هزینه نگهداری کوییک اطلاعات جامع و دقیق‌تری به دست بیاورند. لازم به تذکر است که ما این هزینه‌ها را در بازه زمانی پاییز ۱۴۰۴ انجام داده‌ایم و قطعاً با گذر زمان این هزینه‌ها متناسب با تورم یا سایر عوامل اقتصادی تغییر خواهد کرد.
هزینه‌های ثابت و جاری نگهداری کوییک
به‌طور کلی در نگهداری از یک خودرو دو نوع هزینه وجود دارد: هزینه‌های ثابت و هزینه‌های متغیر یا جاری که بسته به میزان استفاده از خودرو تغییر می‌کنند و مخارج مالک روی ماشین در مجموع به این دو نوع هزینه وابستگی دارد.
اصطلاح‌های هزینه ثابت و هزینه جاری یا متغیر در نگهداری خودرو به نوع و ماهیت هزینه‌هایی اشاره دارد که مالک خودرو برای استفاده و نگهداری آن می‌پردازد. فرق اصلی این دو در وابستگی آن‌ها به میزان استفاده از خودرو است.
بر این اساس باید اشاره کنیم هزینه‌های ثابت، مخارجی هستند که صرف‌نظر از میزان استفاده از خودرو باید همواره در دوره‌های زمانی خاص مثلاً سال‌به‌سال پرداخت شوند. یعنی حتی اگر خودرو بیشتر اوقات در پارکینگ بماند یا اصلا استفاده نشود، باز هم این هزینه‌ها وجود دارند.
به عبارت دیگر، هزینه‌های ثابت حتی زمانی که خودرو کم استفاده شود یا اصلاً استفاده نشود، همچنان پابرجا هستند.
بیمه بدنه خودرو و شخص ثالث، هزینه سالیانه معاینه فنی، هزینه استهلاک یا افت ارزش خودرو در گذر زمان، هزینه مالیات و عوارض سالیانه خودرو، هزینه پارکینگ ثابت (در صورت اجاره محل پارک) و…
در طرف دیگر، هزینه‌های جاری یا متغیر به میزان کارکرد و استفاده از خودرو بستگی دارند. هرچه بیشتر رانندگی کنید، این هزینه‌ها افزایش می‌یابند. نمونه‌هایی از هزینه‌های جاری شامل مصرف سوخت (بنزین یا گاز)، سرویس‌های دوره‌ای (تعویض روغن موتور، فیلترها، ضدیخ و…)، تعویض لنت ترمز، لاستیک، تسمه‌ها و سایر قطعات مصرفی، هزینه شست‌وشو و کارواش، تعمیرات ناشی از استهلاک یا تصادف و…
اگر بخواهیم به‌صورت جزئی‌تر به تنوع هزینه‌های نگهداری کوییک و سایر خودروها بپردازیم، به‌صورت کلی چهار نوع هزینه در نگهداری از خودرو برای مالک وجود خواهد داشت.
هزینه بیمه و مالیات: معمولا به‌صورت سالیانه مالک خودرو باید هزینه بیمه شخص ثالث، مالیات عمومی استفاده از خودرو نظیر عوارض شهرداری، هزینه بیمه بدنه و مواردی نظیر این را بپردازد که جزو هزینه‌های ثابت نگهداری کوییک و دیگر خودروها به حساب می‌آیند.
هزینه‌های مصرفی: از جمله مهم‌ترین هزینه‌های متغیر نگهداری از خودرو، مخارج مرتبط با تعویض قطعات مصرفی نظیر تسمه تایم، تسمه دینام، لنت ترمز، رادیاتور، سرویس استارت و دینام و… هستند که بسته به میزان استفاده از خودرو، زمان سررسید و میزان مبلغ این هزینه‌ها متغیر خواهند بود.
هزینه‌های تعمیراتی: یکی دیگر از اصلی‌ترین هزینه‌های جاری در نگهداری کوییک و دیگر خودروها، هزینه تعمیراتی است که ممکن است در هر زمانی رخ بدهد. به‌ویژه اگر قطعات مصرفی دیرتر از موعد مقرر تعویض شوند، هزینه‌های تعمیراتی ناشی از خرابی قطعات مصرفی بالاتر خواهد رفت. مواردی مثل سوختن واشر سرسیلندر خودرو، یاتاقان زدن ماشین، خرابی دیسک و صفحه، خرابی گیربکس اتوماتیک یا دستی، خرابی قطعات برقی و… از جمله مواردی هستند که در حوزه هزینه‌های تعمیراتی نگهداری خودرو دسته‌بندی می‌شوند.
هزینه‌های دوره‌ای (سرویس‌ها): هزینه‌های دوره‌ای سرویس‌ها را می‌توان چیزی بین هزینه‌های ثابت و متغیر دسته‌بندی کرد، چرا که همه ما می‌دانیم مثلاً هر شش ماه یا پنج تا هفت هزار کیلومتر باید سرویس تعویض روغن و فیلترها را انجام دهیم، وگرنه احتمال خرابی موتور و افزایش هزینه نگهداری تعمیراتی خودرو وجود خواهد داشت.
سرویس‌های دوره‌ای نگهداری از خودرو معمولا شامل تعویض روغن، تعویض تمامی فیلترهای موتور و اتاق به همراه بازدید روغن گیربکس، روغن هیدرولیک و… خواهد بود. برای خودروهای اتوماتیک نیز معمولا هر ۳۰ تا ۵۰ هزار کیلومتر هزینه تعویض روغن جعبه‌دنده و فیلتر آن وجود خواهد داشت. ضمناً بهتر است که خودروهای اتوماتیک بسته به توصیه مکانیک، در هر سرویس تعویض روغن یا نهایتاً هر دو بار، نسبت به تعویض خنک‌کن گیربکس نیز اقدام کنند تا بعداً دچار ایرادات پرهزینه‌تر از این ناحیه نشوند.
هزینه قطعات مصرفی کوییک
هزینه نگهداری کوییک از لحاظ قطعات مصرفی می‌تواند شامل مواردی مثل سرویس روغن، تعویض لنت ترمز، تعویض تسمه‌ها و غیره باشد که در ادامه به هزینه متوسط این موارد اشاره می‌کنیم.
روغن موتور و فیلترها (روغن، هوا، کابین، بنزین) کوییک
روغن موتور و فیلترها با انواع و اقسام برندهای ایرانی یا حتی خارجی در بازار موجود هستند که قیمت آن‌ها نسبت به یکدیگر می‌تواند متغیر باشد، اما اگر بخواهید روغن نسبتاً مرغوب و مناسب ایرانی با درجه کیفیت تأیید شده برای خودروی کوییک استفاده کنید، باید تقریباً به طور میانگین مبلغی نزدیک به ۶۰۰ تا ۷۰۰ هزار تومان را برای حدود ۳.۵ لیتر روغن در نظر بگیرید.
قیمت فیلتر هوا و فیلتر روغن این خودرو هم به‌طور میانگین حدود ۱۵۰ تا ۱۸۰ هزار تومان است. بنابراین به‌طور میانگین در زمان نگارش این مطلب یعنی محدوده پاییز ۱۴۰۴ باید به‌طور متوسط چیزی نزدیک به ۹۰۰ هزار تا یک میلیون تومان بابت سرویس دوره‌ای خودروی کوییک هزینه کنید.
ضمنا اگر بخواهید مایع ضدیخ رادیاتور را نیز تعویض کنید، باید به‌صورت سالیانه این کار را انجام دهید که در هر مرتبه چیزی حدود ۲.۵ لیتر مایع ضدیخ نیاز است. قیمت نمونه‌های مرغوب ایرانی مایع ضدیخ در بازار تقریباً به ازای هر لیتر حدود ۱۵۰ هزار تومان است که برای تعویض ۲.۵ لیتر حدود ۳۵۰ تا ۴۰۰ هزار تومان هزینه خواهد داشت.
لنت ترمز جلو و عقب کوییک
لنت ترمز جلو معمولا بین ۳۰ تا ۴۰ هزار کیلومتر کارکرد نیاز به تعویض پیدا می‌کند. قیمت متوسط نمونه باکیفیت لنت ترمز جلو کوییک تقریباً حدود ۷۵۰ هزار تومان تمام می‌شود که اجرت تعویض را نیز باید به هزینه آن اضافه کرد. لنت ترمز عقب کوییک نیز چیزی بین ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومان قیمت می‌خورد. البته باید اشاره کنیم که نمونه‌های ارزان‌تر یا گران‌تر از این موارد نیز در بازار موجود است، اما ارقام اعلام‌شده هزینه‌های میانگین تعویض قطعات و محدوده متوسط این هزینه‌ها را به شما اعلام می‌کند.
تسمه تایم و سایر تسمه‌ها کوییک
تسمه تایم کوییک در بازار به‌طور متوسط حدود ۵۰۰ هزار تومان قیمت دارد و از آنجا که معمولاً در زمان تعویض تسمه تایم باید بلبرینگ تایم نیز تعویض شود، بهتر است بدانید که قیمت این قطعه نیز حدود ۴۰۰ هزار تومان تمام می‌شود. بنابراین برای تعویض تسمه تایم باید حدود ۹۰۰ هزار تومان به‌طور متوسط هزینه خرید قطعات را بپردازید و در کنار آن اجرت تعویض نیز به مکانیک پرداخت شود.
دو تسمه مهم دیگر در خودروی کوییک وجود دارد که شامل تسمه دینام و تسمه کولر می‌شود. هرکدام از این تسمه‌ها نیز به‌طور متوسط بین ۲۵۰ تا ۳۰۰ هزار تومان قیمت دارند و معمولاً زودتر از تسمه تایم نیاز به تعویض پیدا می‌کنند.
شمع موتور کوییک
شمع موتور معمولاً بین کارکرد ۲۰ تا ۲۵ هزار کیلومتر نیاز به تعویض پیدا می‌کند. قیمت یک دست شمع موتور کوییک در حال حاضر، یعنی محدوده پاییز ۱۴۰۴، چیزی حدود ۴۵۰ هزار تومان است که در صورت نیاز باید یک دست وایر شمع به قیمت حدود ۳۰۰ هزار تومان نیز به هزینه‌های آن اضافه شود.
هزینه تعویض باتری کوییک
باتری خودرو، به‌ویژه در محصولات ایرانی نظیر کوییک، به‌طور متوسط حدود ۳ سال یا کمی بیشتر دوام می‌آورد و بعد از آن نیاز به تعویض پیدا می‌کند. قیمت باتری مناسب کوییک در حال حاضر چیزی حدود ۲.۵ میلیون تومان است و در صورتی که کمی سررشته داشته باشید، خودتان به‌راحتی می‌توانید آن را تعویض کنید.
هزینه تعویض لاستیک کوییک
لاستیک‌ها نیز جزو قطعات مصرفی هستند که معمولاً بعد از هر چهار سال باید تعویض شوند. هزینه تعویض لاستیک در سال ۱۴۰۴ برای هر جفت لاستیک ایرانی خودروی کوییک چیزی حدود ۳.۵ میلیون تومان هزینه به دنبال دارد و چهار حلقه آن تقریباً حدود ۷ میلیون تومان خرج روی دست مالک می‌گذارد.
هزینه سرویس دوره ای کوییک
همان‌طور که اشاره کردیم، سرویس‌های دوره‌ای معمولاً شامل سرویس تعویض روغن و فیلتر به همراه تعویض قطعات مصرفی در بازه‌های زمانی نسبتاً مشخص می‌شود که در ادامه به بررسی میزان این هزینه‌ها و جزئیات آن می‌پردازیم.
شرکت سایپا اعلام می‌کند که خودروهایی همچون کوییک باید سرویس روغن و فیلترها را در بازه‌های زمانی ۵۰۰۰، ۱۰۰۰۰، ۲۰۰۰۰ و… انجام دهند. البته باید اعلام کنیم که تعویض روغن در بازه زمانی ۱۰ هزار کیلومتر می‌تواند منجر به خرابی زودرس موتور شود و توصیه عمومی بر این است که نهایتاً هر ۵۰۰۰ کیلومتر یا کمتر سرویس روغن و فیلترهای موتور به‌طور کامل انجام شود.
در مورد هزینه‌های سرویس روغن نیز در بالا توضیح دادیم و اینجا نیز باید مجدداً تأکید کنیم که در بازه زمانی پاییز ۱۴۰۴ این هزینه‌ها برای خودروی کوییک به‌طور متوسط چیزی حدود ۹۰۰ هزار تا یک میلیون تومان تمام می‌شود.
اجرت مکانیکی کوییک در نمایندگی و تعمیرگاه‌های آزاد
اجرت مکانیکی و تعمیرات در نمایندگی یا تعمیرگاه‌های آزاد نباید خیلی با یکدیگر تفاوت کند، چرا که معمولاً این نرخ توسط اتحادیه تعمیرکاران به‌صورت سالانه تنظیم و به فعالان این صنف ابلاغ می‌شود که باید بر اساس آن عمل شود. اما معمولاً برخی تعمیرگاه‌های آزاد به دلایلی مثل جلب نظر مشتری، هزینه اجرت کمتری برای تعمیرات خودرو نسبت به نرخ‌نامه دریافت می‌کنند.
اما به‌طور کلی باید نرخ‌نامه مصوب اتحادیه تعمیرکاران و مکانیکی‌ها را مبنای کار قرار داد. البته این نکته را هم در نظر بگیرید که معمولاً هزینه اجرت تعمیرکار در شهرهای کوچک چیزی بین ۲۰ تا ۲۵ درصد نسبت به متوسط قیمت تعمیرکاران در شهرهای بزرگ کمتر خواهد بود.
بر این اساس باید به اطلاع برسانیم که بر اساس نرخ‌های مصوب سال ۱۴۰۴، اجرت تعمیرات کامل موتور کوییک در شهر تهران معادل ۱۰ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان در نظر گرفته شده است. از طرف دیگر، اجرت تعمیر نیم‌موتور یعنی باز و بست سرسیلندر و کارتل و تعویض یاتاقان‌ها و پیستون‌ها، برابر ۷ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان خواهد بود. تعمیر کامل سرسیلندر حدود ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان و پیاده و سوار کردن موتور نیز ۴ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان اجرت دارد.
تعویض تسمه تایم حدود یک میلیون و ۱۲۰ هزار تومان و تعویض تسمه دینام و کولر نیز به ترتیب ۴۲۰ و ۲۴۰ هزار تومان هزینه تعمیرکار خواهد داشت. اجرت تعمیر کامل گیربکس دستی کوییک معادل ۳ میلیون و ۴۹۰ هزار تومان است و این رقم برای تعویض دیسک و صفحه کلاچ حدود ۲ میلیون و ۱۴۰ هزار تومان در نظر گرفته شده است.
همچنین سایر تعمیرات جزئی نیز به‌طور متوسط چیزی حدود ۳۵۰ هزار تا یک میلیون تومان هزینه تعمیرکار را در پی خواهند داشت.
مجدداً باید تأکید کنیم که این هزینه‌ها مربوط به شهر تهران است و معمولا در شهرهای کوچک اجرت تعمیرکار به میزان قابل‌توجهی نسبت به شهرهای بزرگ پایین‌تر در نظر گرفته می‌شود.
هزینه سوخت و مصرف بنزین کوییک
مبلغ پرداختی بابت بنزین جزو هزینه‌های مصرفی خودرو است که قاعدتا بسته به میزان پیمایش تفاوت خواهد داشت. طبق اعلام شرکت سایپا، میزان مصرف خودروی کوییک چیزی بین ۷ تا ۷.۵ لیتر در هر ۱۰۰ کیلومتر ترکیبی است که اگر همین میزان را شاخص قرار دهیم، به‌طور متوسط در هر ۱۰۰۰ کیلومتر ترکیبی (شهر و جاده) بین ۷۰ تا ۷۵ لیتر بنزین توسط این خودرو سوزانده می‌شود.
اگر میزان پیمایش متوسط یک خودرو در سال حدود ۲۴۰۰۰ کیلومتر باشد، بنابراین در هر ماه به‌طور متوسط ۲۰۰۰ کیلومتر پیمایش می‌شود. در نتیجه خودروی کوییک در هر ماه چیزی حدود ۱۴۰ تا ۱۵۰ لیتر بنزین نیاز دارد که اگر قیمت بنزین آزاد یعنی همان ۳۰۰۰ تومان را مد نظر قرار دهیم، تقریباً چیزی بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان هزینه بنزین خودروی کوییک در هر ماه می‌شود. اگر هم ۶۰ لیتر بنزین سهمیه‌ای ۱۵۰۰ تومانی را در این محاسبه لحاظ کنیم، هزینه مصرف بنزین کوییک تقریباً حدود ۳۵۰ هزار تومان در ماه تمام خواهد شد.
بیمه کوییک و هزینه‌های قانونی
بیمه شخص ثالث برای خودروی کوییک در سال ۱۴۰۴ بدون هیچ‌گونه پوشش اضافه از مبلغ ۸ میلیون و ۴۹۵ هزار تومان شروع می‌شود و با پوشش‌های متنوع و البته ضروری، معمولاً قیمت آن به چیزی حدود ۱۲ میلیون یا بالاتر می‌رسد. البته رانندگانی که از بیمه خسارت دریافت نکنند، معادل ۵ درصد سالیانه تا حداکثر ۷۰ درصد این مبلغ را مشمول تخفیف خواهند شد.
هزینه بیمه بدنه کوییک صفر کیلومتر نیز در سال ۱۴۰۴ تقریباً چیزی بین ۳.۵ تا ۵.۵ میلیون تومان تمام می‌شود که مالکان می‌توانند به‌صورت اختیاری این بیمه را نیز به خودروی خود اضافه کنند.
هزینه معاینه فنی خودروهای سبک سواری نظیر کوییک در سال ۱۴۰۴ حدود ۲۶۵ هزار تومان است که باید در سال حداقل یک مرتبه مورد بررسی قرار گیرد. همچنین عوارض شهرداری به‌صورت میانگین معادل یک‌هزارم قیمت رسمی خودروهای داخلی در نظر گرفته شده است. به‌عنوان مثال، اگر قیمت خودروی کوییک صفر حدود ۶۰۰ میلیون تومان باشد، باید در انتهای سال حدود ۶۰۰ هزار تومان بابت عوارض شهرداری بپردازد تا این مبلغ صرف نوسازی و بهسازی معابر و خیابان‌ها شود.
ضمنا اگر عمر خودرو بیشتر از ۱۰ سال باشد، به ازای هر سال عمر بیشتر خودرو، حدود ۱۰ درصد به هزینه عوارض اضافه می‌شود که حداکثر این مابه‌التفاوت نهایتاً تا ۱۰۰ درصد می‌رسد.
نتیجه گیری
در شرایط فعلی بازار ایران، خودروی کوییک یکی از مقرون‌به‌صرفه‌ترین هاچبک‌های اقتصادی بازار است که مشتریان با توان مالی نسبتاً پایین تا متوسط می‌توانند از آن بهره‌مند شوند. خودروی کوییک از لحاظ موتوری معمولاً به‌جز هزینه‌های سرویس دوره‌ای، به این زودی‌ها دچار خرابی‌های پرهزینه نخواهد شد و یک گزینه کم‌استهلاک در این بخش به‌حساب می‌آید.
اما معمولا این خودرو در بخش دیسک و صفحه کلاچ کمی ضعف دارد و زودتر از حد معمول دچار خرابی از این ناحیه می‌شود. بنابراین در هر ۴۰ هزار کیلومتر باید به فکر تعویض دیسک و صفحه کلاچ کوییک باشید که در حال حاضر چیزی حدود ۷ تا ۸ میلیون تومان هزینه در پی دارد. البته گفته می‌شود که در صورت استفاده نکردن از دیسک و صفحه ترکیبی و اعمال تغییرات جزئی روی فلایویل توسط تراشکار، می‌توان مشکل را تا حد زیادی برطرف کرد؛ اما برای اطمینان از این روش، باید حتماً با مکانیک و متخصص کار مشورت کنید.
به‌طور کلی، فشار نیاوردن بیش از حد روی موتور خودرو، انجام به‌موقع سرویس‌های تعویض روغن با روغن‌های اصلی و باکیفیت، تعویض به‌موقع تسمه‌ها به‌ویژه تسمه تایم و اطمینان از سلامت شمع و وایر خودرو یا تعویض به‌موقع آن‌ها می‌تواند در کاهش احتمال خرابی موتور و هزینه نگهداری کوییک یا سایر خودروها کاملاً مؤثر واقع شود.
نویسنده: حسین باباپور
